Cô bạn (trẻ) tặng tôi quyển sách của Erich Maria Remarque, bản dịch trước 75 mà em kiếm được ở tiệm sách cũ. Remarque là nhà văn người Đức mà có thời tôi “ngốn” hầu như không sót cuốn nào. Ông viết như thì thầm kể chuyện, chẳng lý luận, triết lý gì cao siêu cả, rất buồn, và rất người. Thời Hitler, Remarque phải sống lưu vong, tác phẩm bị cấm và bị đốt. Bây giờ, cầm sách của ông trên tay, tôi lại nhớ đến thời sau 75, thời sách “đồi trụy phản động” bị cấm và bị đốt ở Sài Gòn.
Vũ Thế Thành ( trích “Sài Gòn, một góc ký ức và bây giờ”)
View original post 2,839 more words
Vũ Thế Thành 
Cuộc đời cũng không quá tệ
Hồi trẻ tôi mê đọc sách Triết, chủ yếu là Triết tây. Tôi không nhớ mình lấy đâu ra thời gian mà đọc Triết vì tôi theo con đường khoa học. Rảnh thì đọc, đọc chen vào những lúc mệt mỏi vì học những con số. Đọc thư thả, chẳng có gì thúc ép miễn cưỡng. Đọc để biết, để thỏa mãn tri thức, và cũng không loại trừ đọc để lấy.. le (có phần chiếm ưu thế). Đọc một lần chưa hiểu, đọc lần hai, lần ba,… cũng không chừng, những hầu như tôi không ngẫm nghĩ về Triết và cuộc đời
Tôi thấy ông triết gia nào nói cũng có lý, dù quan điểm của họ chọi nhau chan chát. Đọc Triết, tôi học được cách lý luận, cách diễn đạt ý tưởng trừu tượng của Triết học (do mức độ khái quát ý tưởng cao quá chăng?), và cũng không loại trừ học được cách ngụy biện rất…hàn lâm. Tôi ngưỡng mộ tất cả.
Bên cạnh những khám phá về triết học là phát biểu của vài triết gia về thời sự. Mỗi sáng họ thư thả xem tin chiến sự trên TV, bên tách cà phê, bánh croissant, phó mát, jambon, và cũng có thể cao hứng làm tình trước khi gay gắt lên án chiến tranh (“Make Love, Not War” mà, phải không?). Uy tín của họ lớn lắm. Một lời phát biểu, cả triệu người theo. Sau này tôi nhận ra, những trí óc siêu việt của họ chưa bao giờ chạm đến gốc rễ của Huế Mậu Thân, của Đại lộ kinh hoàng, của tiểu học Cai Lậy, hay cô nhi viện Long Thành,…
Những năm sau 75, tôi vẫn đọc sách Triết. Đọc để giết thời gian, nhưng lần này, đọc để ngẫm nghĩ về Triết học và cuộc đời.
Thập niên 80, khi đời sống thê thảm tới mức cao điểm, những giá trị đạo đức tưởng như rất bình thường lại trở thành vấn nạn, tạm gọi là “thức thời”. Nói những điều không muốn nói, làm những điều không muốn làm. Con người đôi khi phải “thức thời” với vùng xám để tồn tại, để đắp điếm bổn phận với gia đình. Đâu là ranh giới giữa vùng xám và vùng đen? Tôi không tìm thấy lời giải đáp từ mấy ông triết gia siêu việt. Tôi từ bỏ Triết học.
Nếu hiểu Triết học là một nhận thức về cuộc đời, và rồi sống với nhận thức đó. Tiếc thay, tôi lại tìm thấy câu trả lời “Xám – Đen” từ người đàn bà thất học – Mẹ tôi – Bà không biết diễn đạt, chỉ biết cư xử như bản chất tự nhiên quê mùa. Cách sống đơn sơ lại là mẫu mực, mà cho đến giờ, vẫn là lời cảnh báo mỗi khi tôi toan tính nhập nhằng giữa Đen và Xám.
Tôi gửi Sartre vào trại cải tạo (VC), để Miller cãi lộn với má mì (bia ôm), và cho Nietzsche vượt biên trên con thuyền (ọp ẹp). Trong hoàn cảnh đó, biết đâu họ sẽ có lời giải đáp Xám- Đen – Lời giải đáp cho riêng họ. Chỉ là ước lệ cho sự rời bỏ. “…Triết lý thực sự ở ngay chính cuộc sống của mình, của riêng mình trong mọi tình huống. Điều quan trọng là phải sống với nó, chứ không phải nói để người khác sống, còn mình thì sống kiểu khác…”, tôi viết như thế trong bài “Sài Gòn muộn màng…”.
Tùy bút “Sài Gòn muộn màng…” tôi viết cách nay đúng 3 năm. Viết xong, tôi lại “tự ý đục bỏ” vài đoạn “lý sự” về Triết học trước khi đưa vào tuyển tập “Sài Gòn, một góc ký ức”. Viết tùy bút, với tôi chỉ là nhớ lại chút cảm nhận, và chia sẻ về giai đoạn nào đó của đời người – Lịch sử đôi lúc thật cay nghiệt – Cảm nhận, chứ không nhằm thuyết phục người đọc để phải lập luận. Mà thuyết phục với mục đích gì, thuyết phục cho ai nữa bây giờ ở tuổi xế chiều này? Tôi thấy mình gần gũi hơn với Triết Đông – Cảm nhận về cuộc đời, chứ không lý luận.
46 năm trôi qua rồi đấy! Trong cơn bão nghiệt ngã của đời người, tôi còn tìm thấy đâu đó một chút tình người, chia sẻ khi hoạn nạn giữa những người đồng cảnh ngộ. Tôi cũng nhận được chia sẻ hiếm hoi đến từ vài người “bên thắng cuộc”. Sự hiếm hoi đó không xuất phát từ chủ nghĩa nào cả – Đừng nói đến hòa hợp hòa giải con mẹ gì đó ở đây – Hiếm hoi đến từ tình người.
Tôi mượn câu nói trong tiểu thuyết “Một đời người” của Guy de Maupassant để kết thúc status này: “ Cuộc đời như bà thấy đó, cũng không quá tệ”.
Đúng vậy! Cuộc đời cũng không quá tệ. (Vtt)
LikeLike